با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی اجتماعی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان شناسی دانشگاه پیام نور، ایران.

2 دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، ایران.

3 کارشناسی ارشد رشته روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش تفکر انتقادی بر منبع کنترل و کاهش ناهماهنگی (برانگیختگی) شناختی دانش‌آموزان پسر سال دوم دبیرستان‌های شهرستان بانه انجام گرفت. روش اجرا: این پژوهش از نوع آزمایشی است و نمونه پژوهش عبارت است از 40 دانش‌آموز پسر سال دوم دبیرستان‌های شهرستان بانه که با استفاده از روش نمونه­ گیری تصادفی خوشه­ ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده­ ها از مقیاس استاندارد شده راترو پرسشنامه برانگیختگی-کاهش ناهماهنگی DARQ هارمون ـ جونز (صفاری­نیا و زندی، 1389) استفاده گردید. یافته­­ ها: نتایج نشان داد که بین منبع کنترل دانش ­آموزان تحت آموزش تفکر انتقادی و دانش آموزانی­ که ­این آموزش را ندیده‌اند، تفاوت معنی­ داری وجود دارد. یعنی تفکرانتقادی م ی­تواند باعث تغییر در بعضی از صفات و ویژگی­ها شود، که در این پژوهش ویژگی مورد نظر ما منبع کنترل است و تفکر انتقادی بر روی این متغیر تأثیر گذاشت. اما بین میزان کاهش ناهماهنگی (برانگیختگی) شناختی دانش‌آموزان تحت آموزش تفکر انتقادی و دانش‌آموزانی که این آموزش را ندیده‌اند، تفاوت معنی­داری وجود ندارد. در این پژوهش تفکر انتقادی نه تنها میزان ناهماهنگی (بر انگیختگی) شناختی را در گروه کنترل کاهش نداد بلکه تا حدی باعث افزایش ناهماهنگی شناختی گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the overall effectiveness of teaching critical thinking on resource control and reducing the imbalance (arousal) of cognition of second year high school male students of Baneh

نویسندگان [English]

  • Majid Safari nia 1
  • Hossein Zare 2
  • logman Hasani 3

چکیده [English]

Aim: This study aimed at measuring the overall effectiveness of teaching critical thinking on resource control and reducing the cognitive imbalance (arousal)  of second year high school male students of Baneh. Method: The study was experimental  and the statistical population consisted of 40 students in second year of high school in Baneh.  The subjects were chosen  by multiple-stage cluster method. The data was gathered by a standardized questionnaire - reducing inconsistencies DARQ Harmon - Jones (Saffari Nia & Zandi, 1389). Results: The results Showed  a significant difference between locus of control of the experimental group and locus of control of the control group. That is, critical thinking can  change some traits and characteristics which in this study was resource control. However, there was no significant difference between reducing cognitive imbalance  of those who were taught critical thinking and those who were not.   In this study, critical thinking not only did not reduce the level of imbalance, but increased it to some extent as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effectiveness
  • Critical thinking
  • Resource control
  • cognitive Imbalance
- آلپورت، گ. و جونز ه. (1383). روان­شناسی اجتماعی از آغاز تاکنون، ترجمه محمدتقی منشی طوسی، تهران: انتشارات آستان قدس رضوی. سال انتشاربه زبان اصلی، 2002.
- اسلامی اکبر، رسول (1382) مقایسه­ی توانایی تفکر انتقادی دانشجویان ترم‌های اول و آخر پرستاری و پرستاران شاغل در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران وشهید بهشتی، پایان نامه کارشنای ارشد، دانشکده پرستاری و مامائی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.
- الساق، اع. (1389). تفکرانتقادی، کاهش استرس و افزایش اعتماد به نفس، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهر اصفهان: اسفند ماه 1389.
- ایروانی، م. و باقریان، ف. (1389). شناخت اجتماعی (روان‌شناسی اجتماعی)، تهران: انتشارات ساوالان، صص181 ـ180.
- بابا محمدی، حسن و خلیلی، حسین (1383). مهارت­های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سمنان، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره چهارم، شماره دوازدهم، صص29-23.
- بیگدلی، ح. (1384). بررّسی رابطه تفکر انتقادی با عزّت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان کارشناسی رشته­های علوم انسانی و فنّی، مهندسی دانشگاه تهران.
- پروین، ل. (1386). روانشناسی شخصیت، ترجمه، پروین کدیور و جوادی. تهران: مؤسسه خدماتی فرهنگی رسا. سال انتشار به زبان اصلی، 2004.
- تذکری، ز. (1389). توسعه تفکر انتقادی و مصادیق قرآنی، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهراصفهان: اسفند ماه 1389.
 - تفنگدار، ملیحه (1386). نقش روش‌های آموزش در پرورش تفکر انتقادی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم.
- جوادی، ن. پاریاد، ع. و شیشه­گران، م. (1389). بررسی ارتباط تفکر انتقادی و رضایت شغلی پرستاران شهررشت، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهر اصفهان: اسفندماه 1389.
- جوودکی، م. قائدی، ف. و رحیمی، آ. (1389). اثربخشی توسعه­ی مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری بر درستی تشخیص­های پرستاری، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهر اصفهان: اسفندماه 1389.
- جهانی، جعفر (1383). نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی ماتیولیپمن، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، شماره چهل و دو، صص55-35.
- روشنفر، م. رحمانی، م. و عشرتی، ب. (1389). بررسی چالش­ها و راهکارهای پرورش تفکر انتقادی به منظور ارتقای نظام سلامت پرستاران و ماماهای مرکز آموزشی درمانی طالقانی در شهر اراک، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، اسفندماه 1389در اصفهان.
- سلماسی، ف. (1384). رابطه بین جهت­گیری مذهبی و منبع کنترل با اختلالات روانی در بین دانشجویان دانشگاه ارومیه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
- شولتز، د. (1385). نظریه­های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی و همکاران، تهران: نشر ارسباران.سال انتشار به زبان اصلی، 2004.
- صفاری­نیا، م. (1389). روانشناسی اجتماعی در تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- صفاری­نیا، م. و زندی. آ. (1389)، استاندارد سازی  پرسشنامه برانگیختگی و کاهش ناهماهنگی (DARQ) در دانشجویان دانشگاه پیام نور تهران: سال تحصیلی89-88 .
- صفاری­نیا، م. امیرپور، ب. و عبدالتاجدینی، م. (1389). بررسی رابطه تفکر انتقادی و ابعاد آن (خلاقیت، بالندگی و تعهد)، با عزت نفس اجتماعی، مقاله ارائه شده دراولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهراصفهان: اسفندماه 1389.
- علیوندی وفا، م. (1384). بررسی رابطه تفکر انتقادی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی وروان­شناسی، دانشگاه الزهرا.
- عباسی، عفت (1380). بررسی مهارتهای مؤثر بر پرورش تفکر انتقادی در برنامه درس جامعه­شناسی دوره متوسطه در سال تحصیلی80-79، رساله دکتری، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
- عضدی، پ. و جهان­ژور، ف. (1389). بررسی رابطه تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت اسفندماه 1389 در اصفهان.
- فیست، ج. فیست، گ. (1386). نظریه­های شخصیت (یحیی سیدمحمدی، مترجم)، تهران: نشر روان: سال انتشار به زبان اصلی: 2003.
- کریمی، ی. (1386)، روان­شناسی شخصیت، تهران: نشر ویرایش.
- کریمی ،ی. (1388). نگرش و تغییر نگرش، تهران: انتشارات ویرایش.
- مارزانو، ر. رنکین، ا. و سوحیوز، ک. (1387). ابعاد تفکر در   برنامه­ریزی درسی و تدریس، ترجمه احقر، قدسی. تهران: انتشارات یسطرون.(سال انتشار به زبان اصلی، 1998).
- مایرز، چ. (1386). آموزش تفکر انتقادی، ترجمه خدایار ابیلی. چاپ پنجم. تهران: سمت. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1986).
- محرابی پری، س. زحمتکش، ز. و کریمی، ص. (1389). بررسی اثربخشی برنامه آموزش تفکر انتقادی بر بهزیستی روان­شناختی و پیشرفت تحصیلی، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهراصفهان: اسفندماه 1389.
- مهدوی، ز. و رستملی، س. (1389). بررسی نقش تفکر انتقادی در پرستاران شاغل در بخش ان آی سی یو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهر اصفهان: اسفندماه 1389.
- نصیری، ف. (1389). بررسی پیامدهای فردی و اجتماعی توسعه تفکر انتقادی در دانش­آموزان، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهر اصفهان: اسفندماه 1389.
- هاشمی، س. م. (1385). بررسی جایگاه تفکر اتنتقادی در محتوای کتاب‌های درسی پایه پنجم دوره ابتدایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
- یزدانی­فر، م. (1389). بررسی تأثیر تفکر انتقادی بر پذیرش مؤلفه­های تغییر سازمانی در نظام سلامت، مقاله ارائه شده در اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت، شهر اصفهان: اسفندماه 1389.
-Banning, B.(2006).Measures that  can be used to instill critical thinking skills in  nurse prescribers . Nurse  Education  in Practice,6,pp98-105.
-Degazon,C. and Luney, M.(2003).Clinical  journal: atool to  faster  critical thinking    for  advanced   level   of   competence.  Clinical   Nurse  Specialist , 9 , pp 270-274.
-Ennis, R , H.& others.(2003). Critical thinking: what is it?  Proceeding  of the  Forty –Eighth Annual  Meeting of  the  Philosophy  of  Education  Society Denver , Colorado  March 27-30. Retrieved  February 1993, from.
-Eysenck. H. J.(2009). Reading in Extraversion –In troversion:field of Application. Landon. Staples press.
-Facione,P.A,(2000).Critical thinking: A statement of  expert  consensus  for purposes  of educational assessment and instruction. American Philosophical  Association  ERlC Document Reproduction  Services No.ED315423.
-Facoin,NC,and Facoon,P.A.(1997). Critical thinking Assessment in Nursing  Programs. Millbra. Calif: California  Academic  Press.
-James, K. and Asmus, C.( 2011). 'Personality, Cognitive Skills, and Creativity In Different Life Domains', Creativity Research Journal, Vol. 13, No. 2, pp.149 159.
-Jonson, Ben, E. (2000). Strring up Thinking. Houghton  Mifflin  Company.
-Hortmon,H.and Sternberg,R.J.(2001).A broad basis for improving thinking.    lnstructional   Science,  21,  pp401-425 .
-James, K. and Asmus, C.( 2011 )'Personality, Cognitive Skills, and Creativity In Different LifeDomains', Creativity Research Journal, Vol. 13, No. 2, pp.149 -159.
-Kuhan,D.and Dean,D. (2004). Metacognition. Cognitive  psychology  and Educational  Practice, 43, pp 268-273.
-Mangena, A.and Chabeli, M.(2009).Strategies to overcome obstacles in the facilitation of critical thinking  in nursing  education. Nurse  Education  Today ,  25 ,  pp 291-295 .
-Manning,W.J. (2001).The rel ationship between critical  thinking and  attitude  toward reading of the community college student enrolled in a critical reading course  at  Roane state community college.Univversity of Tennessee.Dissertation Abstract, International- A, 59(8), 28388.
-Norris,S.D.(1995).Synthesis of research on critical thinking.Educational Leadership, 42(4),pp 40-45 . EJ 3190.
-Paul,R.C.(1999).Critical thinking what  every  person needsto  survive in a rapidly    changing world. Santa  Rosa,  CA .Foundation  for  Critical Thinking .
-Smith,D.G.(2008).College classroom  interactions  and  critical thinking. London: Rout  ledge; 145(4): 1320 – 40.
-Steven, D. S .(2000). An in troduction  to  critical thinking. March , 2001, from
-Stoner M., 2011, Critical thinking for nursing,4th ed, St, Louis: Mosby.
-Striven,M,&Paul, R.(2004).Defining critical thinking:A draft statement for the National Council  For  Excellence  in  Critical  Thinking [on – line]. Available  HTTP: http:\\www.Critical  thinking.org / University / univlibrary / library. Nclk.
-Siegel, H. (2007). The  general ability  of  Critical thinking . Educational  philosophy  and Theory, 23(1), 18-19.
-Vermunt.J.D.(2004).Metacognitive,cognitive and affective aspects of learning styles   and  strategies .Higher Education , 31, pp 25-50  .
-Walsh,D.and Pual, R.(2009).The goal of critical thinking: from educational ideal  educational  reality.Washington, D.C:American  Federation of Teachers.
-Youngblood, N.and Beitz, J.M.(2006).Developing critical  thiking with active  learning strategies.Nurse  Educator,261,pp39-42.