نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی دانشگاه شهید بهشتی
2 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی
3 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه تهران
چکیده
مقدمه: نظریه بنیادهای اخلاقی از جمله نظریات اخیر دربارهی قضاوت اخلاقی در حوزه شناخت اجتماعی است. این نظریه، شش بنیادِ مراقبت، انصاف، وفاداری، اطاعت، تقدس و آزادی را زیربنای دغدغههای اخلاقی شمرده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی ویژگیهای این بنیادها در ذهنیت اخلاقی فرهنگ ایرانی و مقابله آن با یافتهها و پیشبینیهای خارجی، از جمله مجادله اخیر دونظریهپرداز این حوزه، گراهام و جنوف ـ بالمن، انجام شده است. روش: شرکتکنندگان، 172 نفر ایرانی بودند که از آن‌ها درباره جامعه آرمانی و رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی سؤال شد. پاسخهای افراد از نظر تعلق به بنیادها بررسی و کدگذاری شد. براساس آن، مصداقهای هر بنیاد و بار انگیزشی و بافت ارتباطی آن‌ها تعیین شد. برای تعیین گروهبندی بنیادها از تحلیل عاملی اکتشافی، برای مقایسه بار انگیزشی بنیادها از تحلیل واریانسو برای مقایسه فراوانی مصداقهای هر بنیاد در بافتهای ارتباطی از آزمون خیدو استفاده شد. یافته ها: تعداد عاملهای استخراجشده از بنیادها در متن هر یک از سه پرسش سه بود. بنیادها از نظر بار انگیزشی با هم متفاوت بودند، اما تقریباً همه آن‌ها مصداقهایی از هر دو جهتگیری انگیزشی داشتند. همچنین، علیرغم تمرکز هر بنیاد بر یک یا دو بافت خاص، تقریباً همه آن‌ها مصداقهایی معطوف به هر سه بافت ارتباطی داشتند. نتیجه گیری: یافته ها از ابرساختار سهگانهی اخلاق حمایت میکنند. نتایج همچنین بیانگر آن است که جنوف ـ بالمن تصویر محدودی از جهتگیری انگیزشی بنیادها ترسیم کرده است، همانطور که فرضیات پردازندگان نظریه بنیادهای اخلاقی نیز تنوع بافت ارتباطی بنیادها را دستکم گرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Examining Social-Cognitive Characteristics of the Mental Representation of Moral Concerns: Grouping, Motivational Orientation and Relational Context of Moral Foundations
نویسندگان [English]
- Pegah Nejat 1
- Fatemeh Bagherian 2
- Javad Hatami 3
- Omid Shokri 2
1 Ph.D. Student in General psychology, Shahid Beheshti University
2 Assistant Professor in Department of Psychology, Shahid Beheshti University
3 Assistant Professor in Department of Psychology, University of Tehran
چکیده [English]
Aims: Moral Foundations Theory is among the latest theories of moral judgement in social cognition. This theory has specified six foundations of care, fairness, loyalty, authority, sanctity, and liberty as underlying morality concerns. The present study aimed to examine the characteristics of these foundations in Iranian moral mentality and compared them against foreign findings and predictions, particularly the recent debate between two leading theorists in this field, i.e. Graham and Janoff-Bulman. Method: Participants were 172 Iranians who were questioned about ideal society and moral and immoral behaviors. Responses were examined and categorized based on belongingness to foundations. Accordingly, foundation exemplars and their motivational weight and relational context were determined. To determine the grouping of foundations, exploratory factor analysis; to compare foundations regarding motivational weight, analysis of variance; and to compare the frequency of foundation exemplars between relational contexts, chi-square test was used. Results: The number of extracted factors from the foundations was three in the contxt of each of the three questions. Foundations were found to differ regarding motivational weight; however, almost all of them had exemplars from both motivational orientations. Moreover, despite the focus of each foundation on one or two particular relational contexts, almost all foundations had exemplars referring to all three relational contexts. Conclusion: Findings provided support for the three-folded super-structure of morality. Results also indicated that Janoff-Bulman has drawn a narrow image of the motivational orientation of foundations, just as assumptions of moral foundation theorists underestimate the variability in relational contexts of foundations.
کلیدواژه‌ها [English]
- relational context
- motivational orientation
- moral judgment
- Moral Foundations Theory
)