با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی اجتماعی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان‌شناسی رایانشی، دانشگاه تهران. ایران

چکیده

موضوع پژوهش‌های شناخت اجتماعی بررسی چگونگی راه‌های ضبط، استفاده، و تفسیر آن دسته از اطلاعات است که درخصوص جهانِ اجتماعی می‌باشد. یکی از رهیافت‌های غیرمستقیم برای ورود به علوم شناختی، زبان است. در هر زبان و فرهنگ، ضرب‌المثل‌ها هم رابط اجتماعیِ بینانسلی می‌باشند و هم رابط اجتماعی درون‌نسلی؛ بنابراین از شاخص‌های مناسب برای مطالعاتِ درزمانی و همزمانیِ شناخت اجتماعی به شمار می‌آیند. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از روشی تحلیلی_توصیفی نشان دهد: متناظر با هر الگوی شناختیِ پردازش، ضرب‌المثل‌های فراوانی در زبان وجود دارند که صریحا از طریق برجسته کردن الگوی شناختیِ مذکور یا به تأیید آن الگو اصرار می‌ورزد، یا به تکذیبش. بنابراین اگرچه آوردگاه طرحواره‌ها و شناختارها مخفی‌گاهی به نام ناخودآگاهِ فردی است اما فرهنگ جمعی، بسیار پیش‌تر از نظریه‌پردازان علوم شناختی، آنها را به پهنۀ توجهِ شناخت‌شناسانه و خودآگاهانه‌اش آورده است. مسئلۀ پژوهش چگونگی نقش‌آفرینی ضرب‌المثل‌ها است در انتقال الگوهای پردازش از سطح ناهوشیارِ فردی به سطح هوشیار جمعی. نگارندگان درخصوص امثال زبان فارسی و نیز امثال زبان‌های دیگر تا کنون پژوهشی مشابه را رؤیت نکرده‌اند. زمینۀ تحقیق زبان فارسی است اما ازآنجاکه اثبات شی نفیِ ماعدا نمی‌کند، عالَمِ ســــخنِ تحقیق می‌تواند هر زبان یا گویش دیگری نیز باشد. گردآوری داده‌ها به روش هدفمند صورت گرفته است. خلاء التفاتِ بسنده به کاربرد علوم شناختی در پژوهش‌های ادبی، و متقابلا کم‌توجهی علوم شناختی به ظرفیت‌های ادبیات عامه، بر ضرورت این پژوهش صحّه می‌گذارد. حُسن استفاده از فرهنگ عامه، به‌عنوان شاهدی برای نظریات شــــــناختی، در این است که آزموده-شوندگانش طبیعی‌اند، نه آزمایشگاهی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cognitive classification of social cognition-based parables

نویسنده [English]

  • Amirhossein Zanjanbar

Computational linguistics- Faculty of New Sciences and Technologies- Tehran University- Tehran-Iran

چکیده [English]

The subject of social cognition research is to explore, how to capture, use and interpret the information that is relevant to the social world. Since proverbs are both interlocutory social interfaces and are also intercultural social interfaces, they are therefore considered to be one of the appropriate indicators for in-time and simultaneous studies of social cognition. Using an analytic-descriptive approach, this research seeks to show that: corresponding to any cognitive processing paradigm, there are many proverbs in the Persian language that explicitly, by highlighting the aforementioned cognitive paradigm, insist on its confirmation or rejection. So although the repercussions of schemas and secret cognitive strategies are sometimes in the name of our individual subconscious, our collective culture, far ahead of the theorists of cognitive science, has brought them to the forefront of their epistemological and conscious awareness. The central issue of research is how proverbs play a role in transferring processing patterns from the level of individual unconscious to the level of collective consciousness. This study, for the first time, looks closely at the parables of the Persian language, with an approach to cognitive psychology. The vacuum that suffices for the application of cognitive science in literary research, as well as, the lack of cognitive science to the capacity of popular literature confirms the necessity of this research. The good use of popular culture as evidence for cognitive theories is that its tested subjects are natural, not laboratory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive approache
  • social cognition
  • folk culture and literature
  • parables
 - آیزنک، ام؛ کین، ام (1397). روان­شناسی شناختی، زبان، تفکر، هیجان­ها و هوشیاری. ترجمه: حسین زارع. ویرایش هفتم. تهران: ارجمند.
- اتیکنسون، آر؛ اتیکنسون، آر؛ اسمیت، ای؛ بم، دی؛ هکسما، اس (1385). زمینۀ روان­شناسی هیلگارد. ترجمه: براهنی و همکاران. تهران: رشد.
- امانی، ا (1385). «ضرب­المثل درمانی و درمان شناختی-رفتاری». تازه­های روان­درمانی. پاییز و زمستان. د 11. ش 42 و 41. ص 117-94.
- انجوی شیرازی، ا (1352). تمثیل و مثل. تهران: امیرکبیر.
- بارون، آر؛ بیرن، دی؛ برنسکامب، ان (1388). روان­شناسی اجتماعی. ترجمه: یوسف کریمی. تهران: روان.
- دهخدا، ع.ا (1339). امثال‌وحکم. ج 4. تهران: امیرکبیر.
- زنجانبر، ا.ح؛ زارع، ح (1399). «بازنمایی فرایندهای شناختی در قصۀ خاله­سوسکه بر پایۀ تحلیل گفتمان». تفکر و کودک. د 11. ش 1.
- شمیسا، س (1374). بیان. چ پنجم. تهران: فردوس.
- شیبانی­اقدم، ا (1393). کلیدواژه­های سبک­شناسی. تهران: دانشگاه آزاد.
- عباسی، ز (1397). «تلاقی زبان­شناسی شناختی و پارمیولوژی: جهانی بودن و تنوع در تفسیر ضرب­المثل­های زبان­های مختلف». فرهنگ و ادبیات عامه. د 6. ش 23. ص 60-27.
- کاندا، زد (1388). شناخت اجتماعی. ترجمه: حسین کاویانی. چ پنجم. تهران: مهرکاویان.
- گرینفیندر، آر؛ بلس، اچ؛ فیدلر، کی (1399). شناخت اجتماعی. ترجمه: حسین زارع. چ اول. تهران: ارجمند.
- نوین، ح (1387). «تحلیل روان­شناختی امثال و حکم فارسی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش دهم. بهار و تابستان. ص 108-85.
- همایی، ج (1374). معانی و بیان. به کوشش: ماهدخت همایی. تهران: هما.
- Baskerville. R. (1996). “Deferring Generalizability: Four Classes of Generalization in Social Enquir”. Scandinavian Journal of Information Systems: Vol. 8: Iss. 2, Article 1.Pp:5-28.
- Eysench. M.W. &. Keane, T.M. (2010). Cognitive Psychology A Students Handbook.  Ed: 6th.  USA  and Canada: Psychology Press.
- Gigerenzer, G. & Hoffrage, U. (1999). “Overcoming difficulties in Bayesian reasoning: A reply to Lewis and Keren and Mallers and McGraw”. Psychological review, 106,425-430.
- Grice, H.P. (1975). Logic and conversation. In P. Cole & J.L. Morgan (Eds). Syntax and semantics. III, Speech acts. New Yurk: Seminar Press.
- Grice, H.P. (1989). Studies in the Way of Words. Cambridge: Harvard University Press.
- Goel, V. (2010). “Neuralbasis of thinking: Laboratory problemsversus real-world problems”. Wiley Interdisciplinary Reviews Cognitive Science.
- MacGregor, J.N., Ormerod, T.C. & Chronicle, E.P. (2001). “Information processing and insight: A process model of performance on the nine-dot and related problems”. Jornal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 27, 176-201.
- Mayer, R.E. (1990). Problem solving. In M.W.Eysenck (Ed). The Blackwell dictionary of psychology. Oxford, UK: Blackwell.
- Mieder, W. (2004). Proverbs: Handbook. Westport: Greenwood press.
- Newel, A. & Simon, H.A. (1972). Humn problem solving. Englewood cliffs, NJ: Prentical Hall.
- Newel, A. & Simon, E.P. (2001). “Information processing and insight: A process model of performance on the nine-dot and related problems”. Jornal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 27, 176-201
- Ohlsson, S. (1992). Information processing explanations of insight and related phenomena. In: M.T. Keane & K.J. Gilhooly (Eds.), Adavnces in the psychology of thinking. London: Harvester Wheatsheaf.
- Tversky, A. (1972). “Elimination by aspects: A theory of choice”. Psychological review, 79,281-299.
- Tversky, A. & Koehler, D.J. (1994). “Support theory. A nonextensional representation of subjective probability”. Psychological review, 101,547-567.