با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی اجتماعی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاداسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران ، ایران

2 دانشیار روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 دانشیار رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ تربیتی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﮐز، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: هدف پژوهش حاضر، مدل ساختاری عملکرد تحصیلی بر اساس اهداف پیشرفت و خودکارآمدی تحصیلیبا میانجیگری راهبردهای شناختی است. روش: در این پژوهش 470 نفر از دانش‌آموزان پسر پایه‌های دهم و یازدهم متوسطه حضور داشتند؛ که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای، از بین دانش‌آموزان دبیرستان‌های مناطق 15 و 13-5- 3 شهر تهران مورد آزمون قرار گرفتند. ابزار: ابزارهای پژوهش عبارت از پرسشنامه اهداف پیشرفت میگلی و همکاران (1998)، پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی موریس (2001) و پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری پینتریچ و همکاران (1991) بودند. یافته‌ها:داده‌های پژوهش با استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار AMOS تحلیل شدند. نتایج نشان داد تمام مدل‌های متغیرهای پژوهش از برازش مطلوبی برخوردار بودند، در مدل مفروض اهداف پیشرفت با عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری راهبردهای شناختی دارای اثر کامل و اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم در سطح 05/0 غیر معنادار بود. اثر خود کارآمدی تحصیلی؛ با عملکرد تحصیلی؛ با میانجی‌گری، راهبردهای شناختی، دارای اثر کامل و اثر مستقیم؛ در سطح 05/0 معنادار؛ و دارای اثر غیرمستقیم؛ غیرمعنادار است. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش؛ متغیر خود کارآمدی تحصیلی، اثر معناداری بر عملکرد تحصیلی دارد و می‌تواند؛ 37/0 از واریانس عملکرد تحصیلی را تبیین کند. از متغیر خودکارآمدی تحصیلی؛ معلمان، مشاوران و والدین می‌توانند؛ برای تقویت، عملکرد تحصیلیدانش‌آموزان بهره ببرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structural Model of Academic Performance Based on Achievement Goals, Academic Self-Efficacy Mediated by Cognitive Strategies in High School Students

نویسندگان [English]

  • Hojjat Mahdavi rad 1
  • Valeolla Farzad 2
  • shirin kooshki 3

1 Department of Psychology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran - Iran

2 V. Farzad. Associate Professor of Educational Psychology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran - Iran (Corresponding Author).

3 Associate Professor, Educational Psychology, Islamic Azad University, Tehran Branch

چکیده [English]

Objective: The purpose of this study is a structural model of academic performance based on academic self-efficacy and academic motivation mediated by cognitive strategies. The present study is an applied and correlational research using structural equation modeling. Method:The statistical population was all students from which 470 people were selected by multi-stage cluster random sampling. The research instruments were Migli et al.'s (1998) Achievement Goals Questionnaire, Morris Academic Self-Efficacy Questionnaire (2001) and Pintrich et al.'s (1991) Motivational Strategies for Learning Questionnaire. Results:Research data were analyzed using structural equation modeling. The results showed that all models of research variables had a good fit. In the assumed model, achievement goals with academic performance mediated by cognitive strategies had full effect and direct effect and indirect effect was insignificant. The effect of academic self-efficacy with academic performance mediated by cognitive strategies had a full effect and a significant direct effect, but the indirect effect is non-significant. The effect of academic self-efficacy was significant with 5% academic achievement. Conclusion: The results showed that the variable of academic self-efficacy has a significant effect on academic performance and can explain 37% of the variance of academic performance. Teachers, counselors and parents can use the variable of academic self-efficacy to enhance students' academic performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic performance
  • Academic self-efficacy
  • Achievement goals
  • Cognitive strategies
- آرمرود، جی. ای (1394). یادگیری انسان (ترجمه حسین سجادی بافقی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2014).
- اسلامی، ن؛ امیر احمدی آهنگ، م. (1396). «بررسی رابطه انتظار معلم و خودکارآمدی، با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، مقطع متوسطه شهرستان بیرجند». فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 20، 130-116. 
- اشرف زاده، ت؛ عیسی زادگان، ع؛ میکائیلی منیع، ف (1397). «نقش میانجی‌گری مهارت‌های مطالعه در تأثیر خود کارآمدی تحصیلی، باورهای معرفت‌شناختی و اضطراب تحصیلی بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه»، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال نوزدهم، شماره 4:113-103.
- بنی اسدی، ع؛ پورشافعی، ه (1391). «نقش انگیزش و خود کارآمدی تحصیلی و رویکردهای مطالعه پیشرفت ریاضی دانش‌آموزان رشته‌های علوم تجربی و ریاضی مقطع متوسطه شهر قاین»، شماره 3:102-81..
- پاپالیا، دی. ای؛ ألدز، اس. وی؛ فلدمن، آر. دی (1394). روانشناسی رشد و تحول انسان (ترجمه داود عرب قهستانی، هامایاک آوادیس یانس و حمیدرضا سهرابی، فروزنده داور پناه، افسانه حیات روشنایی و سیامک نقش‌بندی). تهران: انتشارات رشد. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2004).
- پینتریچ، پی. آر؛ شانک، دی. اچ (1396). انگیزش در تعلیم و تربیت، ترجمه مهرناز شهرآرای، تهران: انتشارات علم. - تاباکینک، بی، جی؛ فیدل، اس، ال (1395). کاربرد آمار چند متغیری. ترجمه حسن پاشا شریفی، بلال ایزانلو، ولی‌الله فرزاد، حمیدرضا حسن آبادی، خدیجه ابوالمعالی، مجتبی حبیبی عسگرآبادی، تهران: نشر رشد.
- جردن، ای؛ کارلیل، او؛ استاک، ای (1392). رویکردهای یادگیری نظریه و کاربست، ترجمه الهه حجازی و روح‌الله شهابی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- حجازی، ا (1396). روانشناسی تربیتی در هزاره سوم، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- افشاریان، ن؛ درتاج، ف (1395). «ارزیابی ساختار عاملی پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری در دانش‌آموزان ایرانی»، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی شماره 23:43 تا 23.
- رضایی، ا (1396). روانشناسی انگیزش در آموزش‌وپرورش، تبریز: انتشارات آدین.
- رئیسی، ب؛ کیخا، ع (1396). «نقش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و باورهای انگیزشی بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه شهر زاهدان»، فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، تابستان 1396 شماره 20: 1 تا 22
- زارع، ح (1399). روانشناسی یادگیری، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- زارع، ح. (1398). روانشناسی تربیتی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- سعدی پور، ا (1395). روانشناسی تربیتی کاربردی، تهران: انتشارات ویرایش.
- سیف، ع.ا (1398). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش (ویرایش هفتم). تهران: نشر دوران
- سواری، ک (1396). «اثر باورهای معرفت‌شناختی و ادراکات یادگیری بر عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری خود کارآمدی تحصیلی»، فصلنامه شناخت اجتماعی، شماره اول (پیاپی 11): 136-131.
- سواری، ک؛ اورکی، م؛ گنجی، ر (1397). «بررسی رابطه ساده و چندگانه اهداف پیشرفت و حمایت اجتماعی با تعهد به مدرسه»، فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی. شماره 74:21 تا 63.
- شیوندی، ک؛ درتاج، ف؛ فرخی، ن.ع؛ ابراهیمی قوام، ص (1396). «مدل یابی پیشرفت تحصیلی ریاضی بر مبنای؛ ارزش تکلیف، درگیری شناختی، هیجان‌های پیشرفت و خود نظم جویی تحصیلی». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی: تابستان 1396 - شماره 30:1 تا 24
- طهماسیان، ک (1391). «ارتباط مستقیم و غیرمستقیم خود کارآمدی تحصیلی با افسردگی نوجوانان در تهران»، مجله دستاوردهای روان‌شناختی، شماره 1:244 -227.
- عاشوری، م؛ بابا امیری، ن (1393). «ارتباط یادگیری راهبردهای شناختی و فراشناختی، خودکارآمدی، خلاقیت و هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی». فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، سال دوم شماره: 3:127-111.
- غلام علی لواسانی، م؛ حجازی، ا؛ خضری آذر، ه (1391). «نقش خودکارآمدی، ارزش تکلیف، اهداف پیشرفت و راهبردهای شناختی در پیشرفت ریاضی: آزمون مدل علی»، فصلنامهنوآوری‌های آموزشی، شماره 41: 7-28.
- قنبری طلب، م؛ قنبری، ع؛ فولاد چنگ، م (1397). «رابطه راهبردهای شناختی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان رشته‌های نظری مقطع متوسطه»، فصلنامه رویش روانشناسی. شماره 45:25 تا 23.
- کارشکی، ح؛ خرازی، ع.ن؛ قاضی طباطبایی، م (1387). «بررسی رابطه ادراکات محیطی مدرسه‌ای و اهداف پیشرفت آیا نوع مدرسه، رشته تحصیلی و منطقه سکونت تفاوت ایجاد می‌کند»؟ فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی. شماره 94:34-79
- کارشکی، ح؛ محسنی، ن(1396). انگیزش در یادگیری و آموزش، تهران: انتشارات آوای نور. - کرامتی، ه؛ شهرآرای، م (1384). «بررسی نقش خود کارآمدی ادراک شده در عملکرد ریاضی»، فصلنامه نوآوری آموزشی. شماره 10: 115-103.
- کدیور، پ (1397). روانشناسی یادگیری. (ویرایش سوم)، تهران: انتشارات سمت.
- محسن پور، م؛ حجازی، ا؛ کیامنش، ع.ر (1386). «نقش خودکار آمدی، اهداف پیشرفت، راهبردهای یادگیری و پایداری در پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی دانش‌آموزان سال سوم متوسطه رشته ریاضی شهر تهران»، فصلنامه نوآوری آموزشی، شماره 16:35 -9.
- میرز، ال. اس؛ گامست، جی؛ گارینو، ا.جی؛ (1391). پژوهش چند متغیری کاربردی. ترجمه حسن پاشا شریفی، ولی‌الله فرزاد، سیمین دخت رضاخانی، حمیدرضا حسن آبادی، بلال ایزانلو و مجتبی حبیبی؛ تهران: انتشارات رشد.
- Ardogdu, Y.M. (2019). “The Mediating Role of School Engagement in the Relationship between Attitude toward Learning and Academic Achievement”. International Journal of Education &Literacy Studies, 7(2):75-81.
- Arslan, S., Akcaalan, M.A. & Yurdakul, C. (2017). “Science Motivation of University students: Achievement Goals as a Predictor”. University Journal of Education Research. 5(3):681-686.
- Bollen, K.A. & Stein, R.A. (1990). “Direct and indirect effects: Classical and bootstrap estimates of variability”. Sociological Methodology, 20, 115–130.
- Borekci, C. & Uyangor, N. (2018). “Family attitude, academic procrastination and test anxiety as predictors of academic achievement”. International Journal of Educational Methodology, Volume 4, Issue 4, 219 - 226.
- Nasir, M. & Iqbal, S. (2019). “Academic Self Efficacy as a Predictor of Academic Achievement of Students in Pre Service Teacher Training Programs”. Bulletin of Education and Research. April 2019, Vol. 41, No. 1 pp. 33-42
- Ozkal, N. (2019). “Relationships between self-efficacy beliefs, engagement and academic performance in math lessons”. Cypriot Journal of Educational Sciences, Volume 14, Issue 2, p 190-200. www.cjes.eu
- Šafranj, J. (2019). “The Effect of Meta-Cognitive Strategies on Self-Efficacy and Locus of Control of Gifted in Foreign Language Learning”. Research in Pedagogy, v9 n1 p40-51 2019.
- Talsma, K., Schuz, B., Schwarzer, R. & Norris, K, (2018). “I belibetweve, therefore Iachieve (and vice Versa): A meta-analytic cross-lagged panel analysis of self-efficacy and academic perfoemance”. Learning and Individual Differences. 61.136-150.